Fryslân
Thema

In de Middeleeuwen (ongeveer 500 tot 1500 na Christus) was Friesland heel anders dan nu. Friesland was toen niet alleen het gebied van de huidige provincie, maar strekte zich uit langs de hele Noordzeekust, van Nederland tot in Duitsland.

Samenleving en bestuur
De mensen woonden vooral in kleine dorpen en op boerderijen. Grote steden zoals we die nu kennen waren er nog niet. Friesland had geen koning of graaf die de baas was, zoals in andere delen van Nederland. In plaats daarvan heerste er de beroemde Friese Vrijheid. Dat betekende dat de Friezen zichzelf bestuurden en geen echte heer of hoge edelman boven zich accepteerden. Belangrijke beslissingen werden samen genomen door vrije mannen uit de dorpen. Bestuur en rechtspraak gebeurden vaak op lokaal niveau.

Handel en handelaren
In de vroege middeleeuwen waren de Friese handelaren erg belangrijk rond de Noordzee. Er werd veel gehandeld met landen zoals Engeland, Scandinavië en Duitsland. Zo kochten en verkochten de Friezen spullen als wol, huiden, hout en zout. De Friezen stonden bekend als goede zeelui.

Kloosters
Vanaf de 12e eeuw werden er in Friesland veel kloosters gebouwd, zoals Klaarkamp en Aduard. Monniken uit kloosters speelden een grote rol in het dagelijks leven. Ze leerden de mensen nieuwe dingen over landbouw, zorgden voor zieken en gaven onderwijs. Ook waren kloosters vaak rijk omdat ze veel land bezaten.

Godsdienst
Aan het begin van de Middeleeuwen geloofden Friezen in Germaanse goden zoals Wodan en Donar. Later, rond het jaar 800, werden de meeste mensen christen. Dit gebeurde ook door de invloed van buitenlandse missionarissen, zoals Bonifatius, die bij Dokkum werd vermoord omdat hij de Friezen wilde bekeren. Daarna werden overal kerken en kloosters gesticht.

Vikingen en gevaren
In de 9e en 10e eeuw kwamen de Vikingen regelmatig naar Friesland. Zij vielen dorpen en handelplaatsen aan en roofden mensen en spullen. Het was een gevaarlijke tijd, maar Friesland bleef bestaan, mede door de samenwerking tussen de bewoners.

Einde van de middeleeuwen
In de late middeleeuwen werden de kloosters en sommige rijke boeren steeds machtiger. Uiteindelijk lukte het buitenlandse machthebbers toch om Friesland te veroveren, eerst door de hertog van Saksen en later door de Habsburgers. Hiermee kwam een einde aan de Friese Vrijheid.

Leven van alledag
De meeste mensen waren boer, visser of handelaar en leefden in kleine huisjes. Het samenwerken was belangrijk, bijvoorbeeld bij het bouwen van dijken en molens tegen het water. Het werk was zwaar en het leven eenvoudig, maar de Friezen stonden bekend om hun zelfstandigheid en trots op hun eigen regels en vrijheid.

De middeleeuwen in Friesland waren dus een tijd van vrijheid, handel en samenwerking, maar ook van gevaar en verandering.

Toon 38 bronnen

Tijdvakken

Trefwoorden

Middeleeuwen

Beschikbare tools

Overzicht van alle transcripties

Overzicht van bron(nen) op de kaart