De Elfstedentocht is de bekendste schaatstocht van Nederland. De tocht gaat over 200 kilometer natuurijs langs elf Friese steden. Hij wordt alleen gereden als het ijs sterk genoeg is, dat gebeurt maar zelden. In totaal is de Elfstedentocht tussen 1909 en 1997 vijftien keer gehouden.
Hoe begon het?
Al in de 18e en 19e eeuw schaatsten mensen in Friesland langs de elf steden, vooral als het vervoer over land moeilijk was door sneeuw of slecht weer. In 1890 schaatste Pim Mulier al een tocht langs de elf steden. Het idee voor een echte wedstrijd kwam in 1908 van deze sportpionier.
De eerste Elfstedentocht
De eerste officiële Elfstedentocht werd op 2 januari 1909 gehouden. Er deden 22 of 23 mannen mee, en er waren toen alleen wedstrijdrijders. Het was zwaar: maar 9 rijders haalden de finish. De tocht werd gewonnen door Minne Hoekstra. Na deze eerste tocht werd de Vereniging De Friesche Elf Steden opgericht, die voortaan de tocht zou organiseren.
Groei en veranderingen
De tocht groeide uit van een kleinschalig Fries evenement naar een grote nationale gebeurtenis. Steeds meer mensen wilden meedoen, en ook vrouwen kregen, vooral na 1985, steeds meer kans om deel te nemen. In het begin waren er vooral wedstrijdschaatsers, later werd het ook een toertocht voor recreanten. Het aantal deelnemers liep op tot wel 16.000 mensen in recente jaren.
Sombere jaren en bijzondere tochten
Niet iedere winter is koud genoeg. In sommige jaren was de tocht berucht door het slechte weer, zoals in 1963: die tocht was zo koud en zwaar, dat maar 69 van de zo’n 10.000 rijders de finish haalden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de tocht drie keer gereden, ondanks de oorlogsomstandigheden.
De laatste tochten
De laatste drie tochten waren in 1985, 1986 en 1997. De tocht van 1997 was de laatste keer dat de Elfstedentocht werd gehouden. Sindsdien is het niet meer koud genoeg geweest, ondanks veel hoop bij de Friezen.
Nationale betekenis
De Elfstedentocht groeide uit tot een nationale gebeurtenis, met miljoenen mensen langs het ijs en voor de televisie. Fryslân staat die dag in het middelpunt van Nederland. De tocht is beroemd om het inkepen van de stempelkaart (“stempelen”), het Elfstedenkruisje en het Friese landschap.
Samenvatting in feiten
- Eerste officiële tocht: 1909
- Totaal gereden: 15 keer
- Laatste tocht: 1997
- Tocht gaat alleen door bij heel strenge vorst
- Na 1997 geen tochten meer mogelijk wegens zachte winters
De Elfstedentocht blijft een unieke Nederlandse traditie, waar veel mensen nog altijd van dromen.
